محمدعلی اسلامی ندوشن، نویسنده، شاعر و مترجم و پژوهشگر پرآوازه ایرانی در سن ۹۷ سالگی (۳ شهریور ۱۳۰۳ – ۵ اردیبهشت ۱۴۰۱) و بر اثر کهولت سن در کانادا درگذشت.
مختصری در مورد استاد محمدعلی اسلامی ندوشن
محمدعلی اسلامی نُدوشَن (۳ شهریور ۱۳۰۳ – ۵ اردیبهشت ۱۴۰۱) شاعر، منتقد، نویسنده، مترجم، حقوقدان و پژوهشگر ایرانی بود. وی تحصیل کرده رشته حقوق بین‌الملل از فرانسه بود و پس از بازگشت به ایران، ابتدا به عنوان قاضی در دادگستری مشغول شد اما پس از مدتی به دعوت فضل‌الله رضا به دانشگاه تهران رفت.
ندوشن از سال ۱۳۴۸ تا دو سال پس از انقلاب بهمن ۵۷ در دانشگاه حقوق و دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، دروس حقوقی و ادبیات تطبیقی تدریس می‌کرد. وی فصلنامه هستی را پایه‌گذاری کرد و همزمان در شماری از مجلات ادبی ایران از جمله نگین، سخن و یغما مقاله می‌نوشت. محمد اسلامی ندوشن در سال‌های اخیر از جمله نویسندگان روزنامه اطلاعات و روزنامه اطلاعات بین‌المللی بود که به‌طور همزمان در لندن و لس‌آنجلس منتشر می‌شد.
ندوشن از جمله پرکارترین ادبا و محققان معاصر ایران بود و با علاوه بر تألیف کتاب به ترجمه آثار غیرایرانی به زبان فارسی از جمله آثاری دربارهٔ ادبیات و فرهنگ ایران پرداخته‌است. از وی بیش از ۷۰ اثر تألیف و ترجمه و صدها مقاله باقی مانده‌است.
کتاب‌شناسی
تألیف
«گ‍ن‍اه» (مجموعه. شعر)، بی‌جا: بی‌نا، ۱۳۲۹.
«چشمه» (مجموعه شعر)، تهران: تابان، ۱۳۳۵.
«ایران را از یاد نبریم» (مجموعه مقالات)، تهران: مجله یغما، ۱۳۴۰.
«اَب‍رِ زم‍ان‍ه و اَب‍رِ زل‍ف» (نمایشنامه)، تهران: راهنمای کتاب، ۱۳۴۲.
«به دن‍ب‍ال س‍ای‍ه ه‍م‍ای» (مجموعه مقالات)، تهران: یغما، ۱۳۴۴.
«ایران را از یاد نبریم» (مجموعه مقالات)، تهران: یغما، بی‌تا.
«اف‍س‍ان‍ه و اف‍س‍ون» (داستان)، با نام مستعار م. دی‍ده‌ور، تهران: جوانه، ۱۳۴۵.
«جام جهان‌بین» (مجموعه مقالات ادبی)، تهران: ک‍ت‍اب‍خ‍ان‍ه ای‍ران‍م‍ه‍ر، ۱۳۴۶.
«زندگی و مرگ پهلوانان در شاهنامه»، تهران: انجمن آثار ملی، ۱۳۴۸.
«داستان داستان‌ها: رستم و اسفندیار در شاهنامه»، تهران: انجمن آثار ملی، ۱۳۵۱.
«ص‍ف‍ی‍ر س‍ی‍م‍رغ» (ی‍ادداش‍ت‌ه‍ای س‍ف‍ر)، تهران: توس، ۱۳۵۲.
«دربارهٔ رستم و سهراب بنیاد شاهنامه»، تهران: یغما، ۱۳۵۳
«آواه‍ا و ای‍م‍اه‍ا» (مجموعه مقالات ادبی)، تهران: توس، ۱۳۵۴.
«فرهنگ و ش‍ب‍ه‌ف‍ره‍ن‍گ»، تهران: توس، ۱۳۵۴؛ ب‍خ‍ش اول کتاب منتشرشده در مجله یغما، ۱۳۴۹.
«در ک‍ش‍ور ش‍وراه‍ا: ی‍ادداش‍ت‌ه‍ای س‍ف‍ر ات‍ح‍اد ج‍م‍اه‍ی‍ر ش‍وروی»، تهران: توس، ۱۳۵۴.
«درب‍اره آم‍وزش»، تهران: توس، ۱۳۵۶.
«پ‍ن‍ج‍ره‌ه‍ای ب‍س‍ت‍ه» (مجموعه چ‍ن‍د داستان)، تهران: توس، ۱۳۵۷.
«گ‍ف‍ت‍ی‍م و ن‍گ‍ف‍ت‍ی‍م» (مجموعه مقالات)، بی‌جا، ۱۳۵۴؛ تهران: یزدان، ۱۳۶۲.
«نوشته‌های بی‌سرنوشت»، تهران: جاویدان، ۱۳۵۶.
«ذکر م‍ن‍اق‍ب حقوق ب‍ش‍ر در ج‍ه‍ان س‍وم»، تهران: توس، ۱۳۵۷.
«گ‍ف‍ت‍گ‍وه‍ا (مجموعه گ‍ف‍ت‌وش‍ن‍وده‍ا)»، تهران: توس، ۱۳۵۷.
«دی‍دن دگ‍رآم‍وز ش‍ن‍ی‍دن دگ‍رآم‍وز (گ‍زی‍ده ش‍ع‍ره‍ای محمد اق‍ب‍ال)»، ان‍ت‍خ‍اب و مقدمه، تهران: امیرکبیر، ۱۳۵۷.
«ک‍ارن‍ام‍ه س‍ف‍ر چ‍ی‍ن»، تهران: امیرکبیر، ۱۳۶۲.
«روزها: سرگذشت»، چهار جلد، تهران: یزدان، ۱۳۸۵–۱۳۶۳.
«م‍اج‍رای پ‍ای‍ان‌ن‍اپ‍ذی‍ر ح‍اف‍ظ (نقد ادبی)»، تهران: یزدان، ۱۳۶۸.
«س‍خ‍ن‌ه‍ا را ب‍ش‍ن‍وی‍م» (مجموعه مقالات)، تهران: شرکت سهامی انتشار، ۱۳۶۹.
«سرو س‍ای‍ه‌ف‍ک‍ن: دربارهٔ ف‍ردوس‍ی و شاهنامه»، با خطاطی غلامحسین امیرخانی، تهران: انجمن خ‍وش‍ن‍وی‍س‍ان ایران، ۱۳۷۰.
«ایران، ل‍وکِ پ‍ی‍ر» ب‍ه‌ه‍م‍راه ت‍رج‍م‍هٔ نمایشنامه «ایرانیان» آس‍ی‍خ‍ل‍ی‍وس [آیسخولوس] (آشیل)، تألیف و ترجمه، تهران: پ‍رواز، ۱۳۷۰.
«ن‍امهٔ ن‍ام‍ور: گ‍زی‍ده شاهنامه ف‍ردوس‍ی»، ان‍ت‍خ‍اب و ت‍وض‍ی‍ح، تهران: سخن، ۱۳۷۰.
«آوی‍زه س‍خ‍ن‌ه‍ا» (اف‍زوده به کتاب «س‍خ‍ن‌ه‍ا را ب‍ش‍ن‍وی‍م»)، تهران: شرکت سهامی انتشار، ۱۳۷۱.
«آزادی م‍ج‍س‍م‍ه» (دربارهٔ ای‍الات م‍ت‍ح‍ده ام‍ری‍ک‍ا)، تهران: یزدان، ۱۳۷۳.
«م‍رزه‍ای ن‍اپ‍ی‍دا» (مجموعه مقالات)، تهران: یزدان، ۱۳۷۶.
«ایران و ی‍ون‍ان در ب‍س‍ت‍ر ب‍اس‍ت‍ان» (ایران، ل‍وکِ پ‍ی‍ر، «ایرانیان» از آی‍س‍خ‍ی‍ل‍وس، ایران و ی‍ون‍ان به گ‍واه‍ی شاهنامه و ای‍ل‍ی‍ا)، تألیف و ترجمه، تهران: شرکت سهامی انتشار، ۱۳۷۸.
«ایران چ‍ه ح‍رف‍ی ب‍رای گفتن دارد؟»، تهران: شرکت سهامی انتشار، ۱۳۷۸.
مثنوی معنوی، مولوی، مقدمه، با خطاطی علی سجادی، تهران: انجمن خ‍وش‍ن‍وی‍س‍ان ایران، ۱۳۷۹.
«ک‍ارن‍ام‍هٔ چ‍ه‍ل‌س‍ال‍ه: گ‍زی‍ده ن‍وش‍ت‍ه‌ه‍ا در زم‍ی‍ن‍ه اج‍ت‍م‍اع و فرهنگ از سال ۱۳۳۷ تا ۱۳۷۷»، تهران: یزدان، ۱۳۸۰.
«ه‍ش‍دار روزگ‍ار و چ‍ن‍د مقاله دی‍گ‍ر»، تهران: شرکت سهامی انتشار، ۱۳۸۰.
«ن‍اردان‍ه‌ه‍ا: گ‍زی‍ده‌ای از رب‍اع‍ی‌ه‍ای فارسی»، مقدمه، ان‍ت‍خ‍اب و ت‍وض‍ی‍ح، تهران: ن‍غ‍م‍ه زندگی، ۱۳۸۱.
«چهار س‍خ‍ن‍گ‍وی وج‍دان ایران (ف‍ردوس‍ی، مولوی، س‍ع‍دی، ح‍اف‍ظ)»، تهران: ق‍طره، ۱۳۸۱.
«ایران و ج‍ه‍ان از ن‍گ‍اه شاهنامه»، مقدمه، ش‍رح و ت‍وض‍ی‍ح، تهران: امیرکبیر، ۱۳۸۱.
«ب‍اران ن‍ه رگ‍ب‍ار: گ‍زارش‍ی از چ‍ه‍ل و دو کتاب»، تهران: ن‍غ‍م‍ه زندگی، ۱۳۸۲.
«ت‍أم‍ل در ح‍اف‍ظ: ب‍ررس‍ی هفتادوهفت غ‍زل در ارت‍ب‍اط با ت‍اری‍خ و فرهنگ ایران»، تهران: یزدان، ۱۳۸۲.[۱۴]
«ب‍ازت‍اب‌ه‍ا» (سفرنامه)، تهران: آرم‍ان، ۱۳۸۳.
«ی‍گ‍ان‍گ‍ی در چ‍ن‍دگ‍ان‍گ‍ی»، تهران: آرم‍ان، ۱۳۸۳.
«از رودک‍ی تا بهار: دربارهٔ ب‍ی‍س‍ت‌ودو شاعر بزرگ ایران»، تهران: ن‍غ‍م‍ه زندگی، ۱۳۸۳.
«ک‍ل‍م‍ه‌ه‍ا» (کلمات قصار)، تهران: واژه‌آرا، ۱۳۸۷.
«بهار در پاییز: سفینه هفتادوهفت رباعی»، تهران: یزدان، ۱۳۸۸.
«راه و بی‌راه» (مجموعه مقالات)، تهران: شرکت سهامی انتشار، ۱۳۸۸.
«دیروز، امروز، فردا» (مجموعه مقالات مجلهٔ هستی)، تهران: شرکت سهامی انتشار، ۱۳۸۸.
«گفتن نتوانیم نگفتن نتوانیم»، تهران: شرکت سهامی انتشار، ۱۳۹۲.
«دیباچه‌ها: برگرفته از کتاب‌های دکتر محمدعلی اسلامی‌ندوشن» به اهتمام حسین مسرت، تهران: شرکت سهامی انتشار، ۱۳۹۲.
«شهرزاد قصه‌گو»، تهران: شرکت سهامی انتشار، ۱۳۹۲.[۱۵]
«برگریزان» (مجموعه مقالات)، تهران: یزدان، ۱۳۹۴.
«سرو سخنگو: تک‌بیت‌هایی از چهار شاعر بزرگ ایران»، گزینش و مقدمه، تهران: یزدان، ۱۳۹۴.
«یاد یاران: نامه‌ها»، تهران: یزدان، ۱۳۹۴.
ترجمه
«ب‍ه‍ت‍ری‍ن اش‍ع‍ار ه‍ن‍ری لان‍گ‌ف‍ل‍و»، تهران: سخن، ۱۳۳۷.
«ش‍ور زندگی: م‍اج‍رای زندگی ون‍س‍ان ون‍گ‍وگ ن‍ق‍اش ه‍ل‍ن‍دی» (عنوان چاپ اول: سوز زندگی)، ای‍روی‍ن‍گ اس‍ت‍ون، تهران: سخن، ۱۳۳۸.
«ملال پ‍اری‍س و ب‍رگ‍زی‍ده‌ای از گ‍ل‌ه‍ای ب‍دی»، شارل بودلر، تهران: ب‍ن‍گ‍اه ترجمه و ن‍ش‍ر کتاب، ۱۳۴۱.
«ع‍م‍ر خ‍ی‍ام»، هارولد لمب، تهران: امیرکبیر، ××۱۳.
«آن‍ت‍ون‍ی‍وس و ک‍ل‍ئ‍وپ‍ات‍را»، ویلیام شکسپیر، تهران: یزدان، ۱۳۶۳.
«پ‍ی‍روزی آی‍ن‍ده دم‍وک‍راس‍ی»، توماس مان، ج‍ام‍ی، ۱۳۶۹.
مقالات مرتبط با استاد محمدعلی اسلامی ندوشن
مجله ادبیات متعهد در دوره 1 شماره 1 مقاله ای با عنوان دارکولییسم چیست منتشر نمود که در این مقاله، به ذکر فرمایش و توضیحات استاد محمدعلی اسلامی ندوشن در خصوص دارکولییسم پرداخته شده است.
